Op uitnodiging van het toerismebureau van Malta bezocht ik vorige week het prachtige eiland Gozo. Voor wie Gozo nog niet kent: dit kleine eiland ligt naast het grotere en drukkere Malta en is met 25 minuten per boot vanuit de haven van Malta te bereiken. Onderweg naar de haven werd mij al verteld dat Gozo één en al rust was. Ook kreeg ik van meerdere mensen te horen dat het eiland vele malen groener was dan Malta – iets waar je een groen meisje natuurlijk heel blij mee maakt. Ik was hier immers om te onderzoeken hoe groen Gozo is; letterlijk en figuurlijk. Na aankomst in de haven van Gozo werd het al gauw duidelijk: overal waar ik keek zag ik bomen. Palmbomen, cactussen en hoge struiken met prachtig gekleurde rozen. Ook hoefde ik absoluut niet mijn best te doen om honderden vogels uitbundig te horen fluiten. Combineer dit met een aangename temperatuur en een zon die begon te zakken; ik was aangekomen op een klein paradijsje!

In dit artikel zal ik niet alleen vertellen over hoe duurzaam en sociaal Gozo is, ook zal ik hotspots en een video met jullie delen.

Zoals ik in de inleiding al vertelde, was ik op Gozo om te onderzoeken hoe groen het eiland is. Natuurlijk kwam ik niet om bomen te tellen – ik kwam om te onderzoeken hoe de mensen hier met de natuur en duurzaamheid omgaan. Wat eten ze? Welke vegan opties zijn er? Zijn de mensen erg bezig met het milieu? Het antwoord op deze vragen deel ik vandaag met jullie, samen met een paar goede hotspots die de moeite van het bezoeken absoluut waard zijn.

Duurzaam en sociaal

De eerste ochtend na mijn aankomst, maakte ik een vroege ochtendwandeling. Eén van de allereerste dingen die me opvielen, was hoe ontzettend schoon de straten waren. Werkelijk nergens zag ik afval liggen. Ook niet in de bermen of putten. Om half zeven ‘s ochtends stond een oudere dame haar stoepje te vegen en zorgvuldig raapte ze de blaadjes, die van haar rozenstruik af waren gevallen, op.  De hele dag lette ik goed op of ik ergens zwerfafval zag liggen, maar wat bleek? Nergens te vinden! Mijn gids vertelde me dat de bewoners van Gozo erg trots en dus ook zuinig op hun eiland zijn. Dat is goed te zien! Doordat dit eiland nog niet zo’n ‘platgetreden toeristisch’ gebied is, hebben de eilandbewoners ook weinig last van overlast die wordt veroorzaakt door toeristen. Zowel de straten als de lucht zijn schoon, en dat merk je.

Op Gozo kent iedereen elkaar. ‘So, no monkey business,’ vertelde mijn gids me. Je kunt hier geen dingen doen zonder dat het wordt opgemerkt door een buurman, vage kennis of de moeder van een vriend van je. Dit zorgt ervoor dat de gemeenschap erg hecht is. Je hebt met elkaar op school gezeten, je bent collega’s, je treft elkaar in de kerk, of: je bent (verre) familie. Op het hele eiland heb ik geen dakloos persoon gezien. Iedereen zorgt voor elkaar en dat vind ik prachtig. Dit is geen naïeve bevinding van mijn kant, omdat het er allemaal zo rooskleurig uit zag, dit is wat de lokale mensen mij vertelden. Op Gozo leven de mensen een rustig, easy-going en gemoedelijk leven. Mensen hebben geen haast, rijden niet als gekken, gooien geen afval op straat, groeten elkaar en hebben tijd voor een praatje. In sommige dorpen op Gozo laten mensen de sleutel in hun voordeur zitten, om aan te geven: we vertrouwen elkaar en iedereen is welkom. Fantastisch!

In het jaar 2012 Gozo een QualityCoast Gold Award gekregen voor haar inspanningen om een duurzame toeristische bestemming te worden. Alleen de meest duurzame bestemmingen krijgen deze award. Andere landen of gebieden die deze award hebben mogen ontvangen zijn Fuerteventura (Spanje,) Lagos (Portugal,) Paphos (Griekenland) en: ons ‘eigen’ Ameland.

Bewust eten

Van oudsher eten de bewoners van Gozo graag producten die van het eiland zelf afkomstig zijn. Er wordt zo min mogelijk gewerkt met producten die worden ingevlogen of ingevoerd per boot. Natuurlijk, ze ontkomen er niet altijd aan, maar ze doen hun best. Wanneer je een salade besteld zitten de volgende ingrediënten er standaard op: (zongedroogde) tomaten, kappertjes en olijven. Deze drie bestanddelen groeien namelijk in overvloed op het eiland en de Gozianen nemen ook geen genoegen met een mindere kwaliteit. De komende dagen hoor ik overal waar ik eet verhalen over ‘de beste olijven van Europa’ en ‘de mooiste wijnen in de wijde omgeving.’ Wanneer het ook maar eventjes kan, gebruiken de eilandbewoners lokale groenten en fruit – geef ze eens ongelijk!

Een aantal dingen die je op Gozo moét eten zijn: kappertjes, olijven, zongedroogde tomaten en asperges. Ook werken ze graag met (bol-)courgettes en bloemkool, twee groentesoorten waar ik veel eilandbewoners lovend over heb horen spreken. Laten we ook vooral het zeezout niet vergeten – één van de grote trotsen van het eiland.

Zo zijn er ook een aantal nationale gerechten waar je gewoon niet omheen kunt. Dit is onder andere de ‘ftira;’ een pizza waar in plaats van tomatensaus, dunne aardappelschijfjes op zitten. Bovenop de aardappelschijfjes worden groenten en kruiden, en als je wilt kaas, vis of vlees, geserveerd. Waanzinnig lekker. De ‘vegetariana’ is doorgaans al vegan, omdat er geen kaas op zit.

Ook heb ik veel gehoord over de ‘widdow-soup,’ ofwel de ‘weduwesoep.’ Deze soep wordt zo genoemd omdat hij oorspronkelijk werd gemaakt door mensen die niet veel te besteden hadden. Het komt er in feite op neer dat je alle groenten die je hebt bij elkaar in een soeppan gooit, met een ei (helaas niet vegan dus,) erbij. Een heel belangrijk element in deze soep, is het feit dat er altijd een stengel bleekselderij wordt meegekookt. Om het helemaal af te maken gaat er een beetje zachte geitenkaas (then again: niet vegan,) bij de soep. Omdat de soep zo ontzettend lekker bleek te zijn, wordt hij nu ook door rijkere mensen gegeten en is het alleen nog de naam die herinneringen aan slechtere tijden met zich mee brengt.

Eten is een sociale aangelegenheid op Gozo. Eten moet er altijd in overvloed zijn, dat is regel nummer 1. Wanneer je een bruiloft organiseert (doorgaans voor een paar honderd man, want ja, iedereen kent iedereen op dit kleine eiland,) is het een sport om voor een mannetje of 50-100 aan eten over te houden. Als iemand dan aan je vraagt hoe je bruiloft was, kun je met trots zeggen: “Ja geweldig, we hadden nog 100 mensen kunnen voeden!” Zo’n bruiloft draait om eten – zoals we dat in meer culturen zien. Zuinigheid kennen de Gozianen niet. Ze willen absoluut niet dat je iets tekort komt. Dit resulteert in xxl-porties in restaurants, obers die je glazen blijven aanvullen en tafelgenoten die erop staan dat je ook iets van hun nagerecht proeft. Het genieten van een maaltijd is iets waar je tijd voor uittrekt en bij voorkeur doe je het buiten, op een terras, met vrienden en familie. Wanneer je buren voorbij komen lopen, nodig je ze aan je tafel uit – eten doe je samen.

Ta’Mena

 

 

Eén van de hotspots die ik graag wil uitlichten, is Ta’Mena. Ik kan deze plek het beste omschrijven als een ‘agritoeristisch landgoed.’  Agritoerisme heeft als doel om jou als bezoeker wat meer te leren over de natuur en over waar de producten die wij gebruiken vandaan komen. Bij Ta’Mena heb ik van alles geleerd over het verbouwen van groenten, het maken van wijn, het opwekken van windenergie en het gebruiken van regenwater. Je snapt dat ik als groen meisje heel blij werd van deze plek. Het was er zo rustig en de gids, tevens de eigenaar van het terrein, vertelde ontzettend interessante verhalen. De producten die worden geproduceerd bij Ta’Mena vind je niet alleen in de shop op het terrein, maar overal in restaurants op het eiland terug. Zo dronk ik een dag later Ta’Mena wijn bij een restaurant aan de andere kant van het eiland. Lokaler wordt het niet! Omdat Ta’Mena zo’n grote bijdrage levert aan het onderhouden van de traditionele gebruiken van het eiland, maar ook het verzorgen van de natuur, wordt het project gesteund vanuit de overheid. Als je net als wij geïnteresseerd bent in duurzaamheid, dan raad ik je absoluut aan een bezoek te brengen aan Ta’Mena! Loop dan vooral mee in een tour over het terrein, zodat je alle info te horen krijgt.

Ayurvedische massages

Een andere regelrechte aanrader voor groene meisjes en jongens, zijn de Ayurvedische massages die worden aangeboden in de spa van het prachtige Kempinski – een vijf sterren tellend ecohotel. Wat een prachtige plek was dit en wat ben ik hier tot rust gekomen! Ik heb je eerder al over de massage verteld, dus dat hoef ik niet meer te herhalen. (dat kun je hier terug lezen) Wat de moeite van het vertellen waard is, is dat er mensen van over de hele wereld naar Gozo komen om te verblijven in dit prachtige hotel, speciaal voor de ayurvedische behandelingen. In dit hotel worden ze namelijk uitgevoerd door een echt Indiaas team – iets wat je op niet veel plekken in de wereld, behalve uiteraard in India zelf, tegenkomt.

Restaurants

En natuurlijk heb ik ook een paar culinaire hotspots voor je. Op vakantie wil je gewoon goed eten, ook als vega(n) zijnde. Dat is op Gozo weer uitstekend gelukt! Ik heb een viertal restaurants die ik van harte zou willen aanbevelen.

TaFrenc is een luxe restaurant voor fine dining. En hoewel dat normaliter totaal niet mijn ding is, heb ik me in dit restaurant geen moment ongemakkelijk gevoeld. Daarbij komt dat ik hier heerlijk heb geluncht. Het leukste, voor mij, was dat ik voorafgaand aan de lunch met de chef van het restaurant op pad ging langs de adressen waar hij zijn producten vandaan haalt. We brachten een bezoek aan de zoutpannen en olijfbomen die eigendom van het restaurant zijn. Ook gingen we naar een groentemarkt en een bakkerij. Zo wist ik precies waar de producten die op mijn bord lagen vandaan kwamen en dat maakte het etentje extra interessant én lekker! Ik raad je aan om bij TaFrenc buiten te eten – onder de wuivende palmbomen en met honderden vogelgeluiden op de achtergrond.

Bij Patricks Tmun heb ik een waanzinnig goed 4-gangen vegan diner gegeten. Van tempura’s met courgettebloemen tot aspergesoep; de gerechten waren allemaal even vers en goed voorzien van groenten. Waar je in Nederland in ‘luxe restaurants’ nog wel eens het gevoel hebt afgescheept te worden met een matig gevuld bord – zeker wanneer je vegan eet,- krijg je hier juist royale porties. Royaal, maar absoluut toch nog verfijnd. De eigenaar van het restaurant, en zijn vrouw!, zijn ontzettend vriendelijk en tijd lijkt hier geen enkele rol te spelen. Je kunt rustig de hele avond blijven ‘plakken,’ zonder dat je op de vingers wordt gekeken.

Wanneer je een bezoekje brengt aan het prachtige Xlendi-bay, waar het water onwaarschijnlijk blauw is, zul je zien dat er meerdere restaurantjes op een rijtje te vinden zijn. Bij alle restaurants zitten mensen en volgens mijn gids zijn ook eigenlijk alle restaurants prima. Maar voor hem springt er eentje uit en dat is restaurant Zafiro. Na hier een overheerlijke lunch genoten te hebben, kan ik niet anders zeggen dan dat ik hem begrijp. Ten eerste is het uitzicht over de zee ongelooflijk. Ten tweede is de bediening ontzettend vriendelijk en is vegan eten geen enkel probleem. En ten derde: het eten. Het is gewoon heel erg lekker! Vooraf kregen we een heerlijke bonendip met crackers, daarna een rijk gevulde salade met allerlei veggies en als hoofdmaaltijd kreeg ik een groot bord met pasta met auberginesaus. Allemaal even lekker. Een echte hotspot dus!

Als je niet in the mood bent om uitgebreid buiten de deur te eten, dan haal je toch een lekkere ftira? Na wat research op internet, bleek dat ik weer eens enorm veel mazzel had. Eén van de beste ftira-bakkers zat namelijk zo’n 15 minuten lopen vanaf mijn hotel! Het was de wandeling naar Maxokk Bakery en het 30 minuten wachten op mijn ftira helemaal waard: wat was dit lekker zeg!

Omdat ik alleen reisde, moest ik foto’s maken en filmen tegelijk. Dat was nog best een uitdaging, want normaal gesproken doet Jamie praktisch al het filmwerk. Toch heb ik er regelmatig aan gedacht om een stukje te filmen/vloggen voor jullie, zodat jullie een nog beter beeld kunnen krijgen van hoe Gozo is. En hoe mooi het er is. De video vind je hieronder. Veel kijkplezier!

Terugkijkend naar mijn foto’s en de video kan ik maar één ding zeggen: het was heerlijk om een paar dagen op dit groene eiland te zijn. De schone lucht, het heerlijke eten, de super vriendelijke mensen, het warme, maar niet té warme klimaat, de blauwe zee, de relaxte lifestyle; ik houd van dit eilandleven! Deze persreis gaf me ladingen inspiratie en ik kwam thuis met niet één maar twee plogs (fotoverslagen waarin je nog meer Gozo tips vindt,) een verhaal over ayurvedische massages, een verhaal over reizen in je eentje én een korte reisvideo is in de maak. Het was een voorrecht om dit mooie eiland te mogen bezoeken!

Check voor meer informatie visitmalta.com.