Over de Voorleesexpress

In januari schreef ik een blogpost over het vrijwilligerswerk dat ik doe. Inmiddels zijn we bijna een halfjaar verder en heb ik weer wat meer ervaring opgedaan op dit gebied. Over (met name) mijn vrijwilligerswerk bij de Voorleesexpress krijg ik veel vragen. Ik besloot ze eens te bundelen en in een blogpost te beantwoorden.

Wat is de Voorleesexpress en hoe werkt het?

Zo’n twaalf jaar geleden startten de zussen Anne en Marieke Heinsbroek de Voorleesexpress in Utrecht. Inmiddels is dit uitgegroeid tot een landelijke organisatie in meer dan honderd Nederlandse gemeenten en zijn er ruim 15.000 gezinnen begeleid. De Voorleesexpress is een organisatie zonder winstoogmerk – vandaar ook dat ze werken met vrijwilligers.

De Voorleesexpress wil laaggeletterdheid bij kinderen tegengaan. Of eigenlijk moet ik zeggen: voorkomen. Daarom wordt er al vroeg en jong gestart. De voorleestrajecten worden gedaan met kinderen tussen de 2 en de 8 jaar oud. Een traject duurt 20 weken en in die periode komt er een vrijwilliger iedere week één uur voorlezen. In de gezinnen die meedoen is vaak al een taalachterstand, bijvoorbeeld doordat één van de ouders geen Nederlands spreekt en er daarom thuis een andere taal dan Nederlands wordt gesproken. Nu zegt het uiteraard helemaal niks over de ontwikkeling (laat staan over de intelligentie) van een kind wanneer het bijvoorbeeld wel vloeiend Spaans, maar vrij gebrekkig Nederlands, spreekt.  Het is nu eenmaal wel iets wat voor een achterstand kan gaan zorgen als het kind naar school gaat. Wat we vaak zien is dat de kinderen thuis de oren van je hoofd kletsen in de moedertaal, maar op school niet veel durven te zeggen of niet goed mee kunnen komen. En dat kan anders, want kinderen zijn over het algemeen prima in staat om meerdere talen goed te beheersen. En in dat geval is het alleen maar een geschenk, als je als kind meerdere talen spreekt – dat kan je in de toekomst nog heel ver gaan brengen!

Wanneer je je aanmeldt als vrijwilliger is het nog een verrassing bij wie je gaat voorlezen. Door een coördinator (die ook als vrijwilliger bij de Voorleesexpress werkt) wordt er gekeken naar een goede match. Zo wordt er eerst gekeken naar of er gezinnen in jouw eigen buurt zijn die een voorlezer nodig hebben en vervolgens wordt er gekeken naar wensen die de voorlezer of het gezin hebben opgegeven. Ik werd gekoppeld aan een gezin in mijn buurt – 3 minuten lopen vanaf mijn huis, ideaal! – met één kindje van 3 jaar oud. Maar het kan ook zo zijn dat je gekoppeld wordt aan een gezin waar meer kinderen tussen de 2 en de 8 jaar oud zijn. Stel dat zijn er drie, dan lees je drie kinderen voor in dezelfde tijd. Dat betekent dus dat je dat uurtje dat je naar het gezin gaat moet verdelen over meerdere kinderen. Ik heb de ‘luxe’ om al mijn tijd aan één kind te kunnen besteden.

Voordat ik begon kreeg ik een voorleestraining. Niet omdat je de beste voorlezer ever moet worden, maar omdat er wel wat dingen zijn die handig zijn om te weten voordat je aan een voorleestraject bij een gezin begint. Immers, je gaat je wel voor 20 weken verbinden aan een gezin en dan is het handig als iedereen helemaal helder heeft wat de verwachtingen zijn en hoe dingen horen te gaan. Het gezin maakt afspraken met de coördinator, tekent ook een contractje en hetzelfde geldt voor de voorlezer. Het is uiteraard allemaal vrijwillig, maar om ervoor te zorgen dat zo’n voorleestraject ook voor iedereen vruchtbaar en leuk is, is het goed als er afspraken worden gemaakt.

Vervolgens ga je als voorlezer iedere week met je boekjes naar het gezin, met name om voor te lezen. Ik zeg ‘met name’ omdat het in de praktijk wel neerkomt op meer dan voorlezen alleen. Mira is bijvoorbeeld nog erg jong en heeft daarom moeite om zich een uur lang op het lezen te concentreren. Daarom neem ik ook altijd een spelletje mee, een kleurboek, een spelletjesboek voor kleuters en spelen we soms ook met haar eigen speelgoed. Alles wat maar talig is, is mooi meegenomen. Ik klets wekelijks een uur lang Nederlands met Mira en eigenlijk maakt het dan niet heel veel uit dat er maar twintig minuutjes daarvan daadwerkelijk voorgelezen wordt.

Werkt de Voorleesexpress wel echt?

Ik denk dat het wat lastig is om in keiharde cijfers uit te drukken of de Voorleesexpress echt werkt, maar als ik naar ‘mijn eigen voorleeskind’ kijk, dan kan ik niet anders zeggen dan dat ik al binnen een paar weken resultaat zag. Er werd al heel gauw meer en beter Nederlands gesproken in het gezin als ik er was, Mira (zo heet mijn voorleeskindje) leerde zich beter te concentreren op de prentenboeken die ik voor haar meeneem en ze is helemaal niet verlegen meer tegenover mij. Dat vind ik toch heel mooie resultaten om in een vrij korte periode te behalen.

Wil je meer weten over de effecten die het meedoen aan een Voorleesexpress kan hebben? Check dan deze pagina. 

Wat heel prettig is, is dat de Voorleesexpress een fijn online systeem heeft waarin je de ontwikkelingen van je voorleestraject bijhoudt. Na iedere ‘sessie’ schrijf je 1 of 2 regels over  hoe het is gegaan en beantwoord je 1 of 2 vragen. Dat kost helemaal geen moeite, maar is voor iedereen een fijne manier om bij te houden hoe het traject verloopt. Ook is het goed om te weten dat de eerste keer je coördinator meekomt naar het gezin, zodat je de kennismaking niet alleen hoeft te doen. Tussendoor komt de coördinator nog een keertje op bezoek en ook bij de laatste keer is hij of zij erbij. Ik heb een goed contact met mijn coördinator, ze houdt goed in de gaten of alle vrijwilligers nog blij zijn en of alle gezinnen tevreden zijn.

Los daarvan denk ik niet dat de Voorleesexpress alleen maar goed is voor de taalbevordering van het kind en de ouders. Het is voor mij als voorlezer bijvoorbeeld ook heel erg leuk om nader kennis te maken met een voor mij andere cultuur (de Turkse in dit geval) en om een kijkje te krijgen in een familie. Inmiddels heb ik allerlei grappige verhalen over Mira’s opa in Turkije en over de band tussen Mira en haar grote broer gehoord en dat is allemaal gewoon heel erg leuk. Die verhalen had ik moeten missen, als ik niet bij Mira over de vloer kwam.

Hoe bevalt het mij?

Ik vind het echt enorm leuk om voor te lezen bij Mira. We zijn nu over de helft van ons project en Mira en ik hebben echt een leuke band met elkaar opgebouwd. Ook met Mira’s moeder heb ik een leuk contact. Het is altijd gezellig en we hebben een hoop lol. Laatst belde ik aan en toen scheen Mira ‘dat is mijn grote vriendin Merel!’ door het huis geroepen te hebben. Zo lief. Laatst zijn we ook op excursie naar de bibliotheek geweest en dat was echt een feestje. Ik vond het zo leuk om Mira blij door de bibliotheek te zien rennen, op zoek naar boekjes en andere kinderen om mee te spelen. Het doet me heel erg goed om te merken dat Mira steeds meer (en beter) Nederlands begint te praten en interesse toont in de boeken die ik uitzoek voor haar. Hoewel het natuurlijk wel een beetje toewijding vraagt om iedere week te gaan voorlezen, levert het mij eigenlijk alleen maar plezier op. Ik vind het absoluut niet voelen als een verplichting.

Ben ik nodig, als vrijwilliger bij de Voorleesexpress?

Absoluut. In de grote steden sowieso. Er zijn in Rotterdam bijvoorbeeld alleen al 300 gezinnen die meedoen aan de Voorleesexpress. Dat is behoorlijk veel en je hebt nogal wat vrijwilligers nodig om alle gezinnen te kunnen bedienen. Maar in praktische alle middelgrote tot grote steden zijn voorlezers nodig. Een paar voorbeelden: in Arnhem zijn er 80 gezinnen die ingeschreven staan, in Almelo 35 en in Groningen 40. En hoe meer voorlezers er zijn, hoe meer gezinnen er voorzien kunnen worden. Dus dan kan de Voorleesexpress weer gezinnen gaan werven, zodat het netwerk alleen maar groter wordt. Je kunt hier bekijken op welke plekken de Voorleesexpress actief is. En denk niet te snel dat er in jouw gemeente vast geen Voorleesexpress is, want ze zijn inmiddels dus actief in meer dan 100 gemeenten!

Denk je dat je iedere week een uurtje van je tijd kunt missen? Vind je het belangrijk en interessant om iets bij te dragen aan de taalontwikkeling van een kind (of meerdere kinderen) en lijkt het je leuk om voor een mooie organisatie als de Voorleesexpress te ‘werken’? Check dan de website van de Voorleesexpress en meld je gewoon eens aan voor een informatiebijeenkomst. Ik kan het je alleen maar aanraden want ik ben enorm enthousiast!

En jij? Doe jij vrijwilligerswerk? Zo ja, wat doe je? En wie van jullie heeft er ervaring met de Voorleesexpress? (misschien als vrijwilliger, of misschien heeft je gezin wel meegedaan?) Wie van jullie lijkt het ook leuk om voorlezer te worden? Laat van je horen bij de comments onder deze post!