Deze blogpost is geschreven in samenwerking met Monuta / Foto’s: Aline Bouma
De dood blijft een lastig onderwerp. Enerzijds wil je er het liefste niet over nadenken, aan de andere kant weet iedereen dat afscheid nemen ook bij het leven hoort en dat het juist heel verstandig is om er zo nu en dan wél bij stil te staan. Ik vind het zelf niet heel erg lastig om erover na te denken hoe ik op een passende manier afscheid zou willen nemen. Ik heb er eigenlijk zelfs best wel een helder beeld bij.
Groene uitvaarten
Net zoals wanneer je gaat trouwen je wilt dat de gasten op deze mooie dag zeggen: ‘deze bruiloft symboliseert hoe X en Y zijn,’ vind ik het heel belangrijk dat de gasten op mijn uitvaart zeggen: ‘ja, dit is echt Merel.’ En dat klinkt misschien een beetje cliché, maar het is denk ik wel het allerbelangrijkste. Voor mij betekent dat vooral dat ik wil dat de idealen die ik bij leven heb, worden voortgezet wanneer ik er niet meer ben.
Ik probeer zo groen mogelijk te leven en daarom vind ik het, uiteraard, ook belangrijk dat wanneer ik overlijd, dingen niet alleen goed, maar ook groen (als in: duurzaam) zullen gaan. Wist je dat er op het gebied van duurzame uitvaarten een heleboel mogelijk is?
Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor een bamboe mand in plaats van voor een houten kist en zijn er elektrische aangedreven lijkwagens. Wat denk je van rouwkaarten op gerecycled papier of fairtrade bloemen? Of stel dat je begraven wilt worden: dit kan in een lijkwade, die biologisch afbreekbaar is, en er kan zelfs een boom op je graf geplant worden, zodat er een mooie plek is om naar terug te gaan voor nabestaanden. Er worden steeds meer milieuvriendelijkere manieren ontwikkeld op het gebied van cremeren of zelfs vriesdrogen…je zou kunnen zeggen dat de uitvaartwereld behoorlijk in ontwikkeling is.
Uiteraard kost een uitvaart altijd geld. En misschien kost het zelfs nog wel een beetje extra als je een wat alternatievere uitvaart zou willen hebben. Wist je dat een crematie al gauw €6500 kost? En dat een begrafenis nog duurder is? Dat is iets om rekening mee te houden, zodat je nabestaanden niet voor verrassingen komen te staan, vind ik persoonlijk. Op de website van Monuta kun je een Uitvaart Designer invullen, waarmee je een schatting kunt maken van wat de uitvaart die jij voor je ziet ongeveer zou kosten. Aan de hand daarvan zou je kunnen besluiten om een uitvaartverzekering af te sluiten, zodat je dingen gecoverd hebt voor als het nodig is.
Nadenken en praten over je wensen
Nadenken over je uitvaart is misschien niet iets wat je dagelijks doet. En dat hoeft ook heus niet. Maar ik denk wel dat het verstandig is om wensen op papier te zetten, zodat je nabestaanden – wanneer het zover en dus nodig is – weten hoe jij graag afscheid wilt nemen. En hoe zij afscheid van jou mogen nemen, want dat is natuurlijk minstens net zo belangrijk. Kijk, ik weet eigenlijk niet zo goed of ik nou geloof dat ik persoonlijk iets van die uitvaart ga meekrijgen. Maar stel dat het wel zo is, dan wil ik graag dat het mooi en zelfs een beetje leuk is. En stel dat het niet zo is, dan wil ik graag dat mijn dierbaren een mooi moment hebben met elkaar. En dat moment moet wel passen bij wie ik ben, vind ik.
Het lijkt me dat het fijner is om na te denken over je uitvaart wanneer het nog niet nodig is, dan wanneer de tijd begint te dringen. Bijvoorbeeld wanneer je ziek wordt, of wanneer je oud bent en je er zelf geen uitspraken over hebt gedaan, zodat je nabestaanden voor jou moeten gaan kiezen. Iedereen mag dit natuurlijk op zijn eigen manier doen, maar ik wil daar liever geen mensen mee opzadelen. Net als dat ik bijvoorbeeld ook vastgelegd en besproken wil hebben wat er met mijn geld, spullen, woning, eventuele huisdieren enzovoorts, moet gebeuren wanneer ik kom te overlijden. Dat geeft me een rustig gevoel.
Denk jij hier wel eens over na? Praat je er wel eens met je partner, vrienden of familie over? Juist nu het – hopelijk – nog láng helemaal niet aan de orde is? Waarom zou je eigenlijk níet eens gaan zitten met een notitieboekje en een kop thee, om je gedachten eens te laten gaan over dingen als: wat wil dat er met mij gebeurt wanneer ik sterf?
Hoe zie ik een uitvaart voor me? Welke idealen die ik gedurende mijn hele leven heb nagestreefd wil ik doorzetten, ook wanneer ik er zelf niet meer ben? En natuurlijk mag je deze wensen altijd aanpassen. Misschien schrijf je nu dingen op waarvan je over een jaar of drie denkt: huh? waarom wilde ik dat? Geen probleem, dan verander je het gewoon weer. Maar zou het je niet een rustig gevoel geven als het ergens op papier zou staan en het te bespreken met je naasten? Als je dat lastig vindt, heeft Monuta speciale praatkaarten die het makkelijker maken om een gesprek te hebben over passend afscheid nemen.
Wat wil ik, als ik er niet meer ben?
In mijn familie wordt niemand begraven. Iedereen kiest voor crematie. Doordat er nergens een graf is van iemand om te bezoeken, ben ik daar niet mee opgegroeid en heb ik nooit zo nagedacht over die mogelijkheid. Ik wil ook liever niet dat er iemand voor mijn graf moet zorgen. Mochten mijn nabestaanden toch heel graag willen dat ik word begraven, dan graag op een Natuurbegraafplaats. Dit is een begraafplaats gesitueerd in een natuurgebied, zoals bijvoorbeeld een bos. Op deze begraafplaatsen mag je alleen begraven worden als er geen natuurbelastende materialen worden gebruikt. Ik zou het dan wel mooi vinden als er een nieuwe boom geplant zou worden op de plek waar ik begraven word.
Het allerliefste wil ik worden uitgestrooid over een veld waar allemaal gezellige bloemetjes gaan groeien. Gewoon ergens in de omgeving waar ik dan woon. Of eigenlijk maakt het me niet zoveel uit waar, als er maar gezellige bloemetjes groeien. Ik vind het wel een leuk idee als er nog jaren na mijn dood veldboeketjes zouden kunnen worden geplukt op de plek waar ik uitgestrooid ben, zodat ik er persoonlijk een beetje aan bijdraag dat bijvoorbeeld mijn beste vrienden een bosje bloemen thuis hebben staan in de zomer. Zorg ik toch nog een beetje voor gezelligheid :)
Over bloemen gesproken: ik wil geen bloemenkransen op mijn bamboemand, dat vind ik echt te kitscherig en daar hou ik niet van. Ik hoop dat ik in een zomer overlijd, zodat er pioenrozen zijn, want dat zijn mijn lievelingsbloemen. Ik zou het mooi vinden als alle gasten een pioenroos krijgen en deze mee naar huis nemen.
Mijn rouwkaart moet op geschept groeipapier gedrukt worden, zodat alle mensen die een kaart krijgen de kaart na een tijdje – ik bedoel, je hoeft hem voor mij niet te bewaren, ik neem aan dat je zo ook nog wel weet dat ik niet meer leef – in de grond kunt stoppen, zodat er ook weer bloemetjes uit kunnen groeien. Of een kruidenplantje, zodat je er lekker van kunt eten.
Ik bedenk me nu: je zou natuurlijk ook alvast een Spotify lijst aan kunnen leggen met muziek die je op je uitvaart gedraaid wilt hebben. Maar hopelijk moet die lijst – en dus Spotify ook – dan nog wel een jaar of 60 blijven bestaan en ik weet niet of dat realistisch is. Ik wil persoonlijk geen dramatische muziek. Ook geen salsa of hiphop, maar gewoon iets waarvan de mensen in mijn omgeving op dat moment weten dat ik het mooi vind. Tijdens een uitvaart mogen drie of vier nummers worden gedraaid, dus dat is misschien ook alvast iets om over na te denken.
Tot slot: ik wil liever geen advertentie in de krant, ik wil dat iedereen lekkere vegan taart te eten krijgt (alsjeblieft níét van die kleffe crematoriumcake) en goede fairtrade koffie met havermelk zou ook fijn zijn. Ik wil ook graag dat een groep van mijn dierbaarste naasten na de uitvaart lekker met elkaar gaat eten, met vegan eten dat wordt geregeld door een goede cateraar. En ik hoop dat er dan heel goede biologische wijn wordt geschonken. Die gedachte, van mijn liefste mensen met elkaar aan tafel, dat geeft me een warm en goed gevoel.
Ik doe er nu misschien een beetje luchtig over, maar natuurlijk laat dit mij ook niet koud. Als ik dit zo opschrijf denk ik: jemig man, ik hoop echt dat dit nog heel lang niet hoeft. Het lijkt me afschuwelijk om afscheid te nemen van het leven en van mijn dierbaren en ik ben daar nog lang niet aan toe. Maar tegelijkertijd denk ik: als het dan moet, verwacht of onverwacht tegen die tijd, dan vind ik het een prettig idee als dingen goed geregeld zijn. Ik zou het fijn vinden als mijn uitvaart mensen niet alleen een mogelijkheid tot afscheid nemen geeft, maar als het ook nog een beetje een mooie, warme en inspirerende aangelegenheid is. Het zou me het gevoel geven dat ik een klein stukje heb achtergelaten op de wereld. Dat zou me een rustig gevoel geven wanneer het zover is.
Als jij iets kwijt wilt over dit onderwerp, of misschien zelfs iets zou willen delen over jouw wensen of idealen, dan mag dat bij de comments. Let op, ik begrijp heel goed dat dit een uiterst persoonlijk onderwerp is en dat niet iedereen het prettig vindt om hier iets over te zeggen, dus voel je absoluut niet verplicht.
Wat goed dit onderwerp. Ik denk er af en toe ook over na en spreek het ook uit tegen mijn partner (die moet het immers goed naleven). Ik ben erg aan het nadenken gezet door het idee van ‘die zak met daarboven op een boompje’. Ik weet alleen niet hoe duurzaam het werkelijk is. Nog iets om uit te zoeken en of het überhaupt mogelijk is in nl.
Je idee van geen advertentie en een groeikaartje en vegan catering ook helemaal zelfde gedachten over.
Ondanks het lastige onderwerp vind ik het juist goed dat je erover schrijft. Veel mensen denken er es niet veel over na, maar er kan altijd onverwachts iets gebeuren en dan is het fijn als je nabestaanden weten wat je wensen zijn.
Liefs!
Mooi om te lezen. Dank voor je reactie!
Hoi Merel,
Super dat je dit onderwerp ook eens aankaart. Niemand zit er op te wachten, maar iedereen zou het er wel met zijn dierbaren over moeten hebben.
Zo hebben wij bv een uitvaartverzekering afgesloten voor de kids gelijk na hun geboorte. Gaan er van uit dat ze die pas lang na ons vertrek nodig zullen hebben. Maar niemand krijgt garanties op dit vlak behalve dat het eens je dag is. Er waren mensen in onze omgeving die riepen dat we de goden deden verzoeken maar onze mening is dat dat dan ook geldt voor de wa verzekering ect.
Ook hebben we het er wel eens over wat we wel en niet willen al staat er niets op papier. Leuke om binnenkort toch eens te doen want ik weet uit ervaring hoe fijn het is als iemand zelf al te voren heeft aangegeven hoe of wat als het moment eenmaal daar is. Dat geeft juist in de moeilijke momenten heel veel rust omdat je je niet af hoeft te vragen of je er goed aan doet of niet.
Mairin
Wat verstandig om meteen al na de geboorte een verzekering af te sluiten. Natuurlijk absoluut geen leuk onderwerp om over na te denken, maar wel belangrijk.
Hi,
In grote lijnen kan ik met je meevoelen; een groen meisje kan niet zonder een groene uitvaart.
Maar wanneer is er in dit land het idee geboren dat de overledene nog na zijn dood regisseur is van zijn eigen uitvaart? Is het niet de familie of zijn het de vrienden die mogen bepalen op welke zij het afscheid vorm willen geven? Het is hún afscheid van jou. Hun ritueel.
Misschien iets om over na te denken, ook voor mezelf….. ;)
Ik vind dat je daar gedeeltelijk gelijk in hebt. Maar: wat nou als je niet zeker weet welke nabestaanden dit voor jou gaan bepalen? Met welke geliefde ben je op dat moment samen? Delen jullie dezelfde idealen? Wat nou als de band met je familie niet heel goed is, of als jullie totaal verschillende ideeën over het leven hebben? Natuurlijk, het is hun afscheid van jou. Maar het is ook jouw afscheid van het leven. Zo zie ik het, althans :)
Ja, deze gedachte kwam ook in mijn op! Ik denk dat er ook twee kanten aan zijn, een milieubewuste bos bloemen of kaart kun je simpelweg kopen in plaats van een gewone bos bloemen of kaart, dus als jij duurzame idealen hebt en je nabestaanden hebben de middelen financieel gezien is dat zeker een goede mogelijkheid. Maar of ze samen willen eten of niet, muziek willen draaien of minder en zelf de kans willen hebben om iets te zeggen of muziek te kiezen (ik heb bijvoorbeeld als kind een liedje van de Lion King gekozen voor de begrafenis van mijn vader) vind ik ook iets voor de nabestaanden, want ik zie een uitvaart ook als een ritueel voor de verwerking van verlies. Wel is daarbij je familiesituatie zeker van invloed ja!
Ik val even in;
Mijn schoonvader was ernstig ziek en heeft heel zijn crematie zelf geregeld. Op papier stond alles. Van de nummers, tot de kist, tot wat op het kaartje moest, in de advertentie, wat voor bloemen en wat voor koffietafel. Hij wilde ook dat er niet gesproken zal worden, maar zijn 8 favoriete nummers werden gedraaid met daarbij een verhaaltje waarom dat nummer werd gedraaid.
Ik vind persoonlijk, als je weet dat je niet oud kan worden, het mooi dat iemand zo op de manier afscheid van ons neemt. Of hij echt ‘vaarwel lieve mensen’ tegen ons zei.
Sommigen zeggen dat het heel egocentrisch was dat niemand mocht spreken en wij als familie geen zeggenschap hadden of wat wij wilden. Maar mijn vriend en schoonmoeder waren zó verdrietig dat ze niet eens konden nadenken over hoe wat te regelen. Dat alles op papier stond gaf iedereen rust en wisten we dat het we goed deden.
Wat een mooi artikel Merel, lijkt me een hele uitdaging om te schrijven. Bovendien iets waar ik, en vele anderen, nog niet bij stil hadden gestaan. Ik had laatst wel een gesprek met iemand over plastic. Want zolang je het niet weggooit vervuil je niet, als je het gewoon in de kast bewaard bijvoorbeeld. Maar ja als je er niet meer bent vervuil je uiteindelijk toch. En als je omgeving niet zo’n groene idealen heeft dan gebeurt hetzelfde tijdens de uitvaart. Echt wel iets om bij stil te staan. (:
Zeker iets om bij stil te staan :) Ben blij dat je het artikel waardeert!
ha merel, je schrijft dat als je begraven zou willen worden, dan op een natuurbegraafplaats. maar wist je dat dat juist ont-zettend slecht voor het milieu is? misschien goed om wat over in te lezen..
Hoi Merel,
Goed om ook eens aan dit onderwerp aandacht te besteden. Persoonlijk zou je er nog aan toe willen voegen dat als je kiest voor zo’n persoonlijke uitvaart op maat, je vooral goed op moet letten bij het afsluiten van een verzekering. De meeste verzekeringen laten je nl kiezen uit hun pakket en het zou me zeer verbazen als Monuta ook vegan taart op hun vooraf-met-korting ingekochte lijstje heeft…
Als je blij bent met wat ze aanbieden is zo’n verzekering prima, maar in de praktijk krijgt iedereen te maken met meerkosten. En als je dan kijkt wat je na een jarenlange verzekering ingelegd hebt en wat er je dan feitelijk voor terugkrijgt (en nog moet bijbetalen!) dan had je beter zelf een kapitaalpolis kunnen afsluiten die gewoon geld uitkeert bij overlijden. Dan kunnen de nabestaanden tenminste écht zelf kiezen wat bij hun dierbare past! Maar dat vertellen ze er meestal niet bij ;-)
Ik ben iemand die een beetje geobsedeerd is door de dood. (misschien omdat ik 10 jaar zwaar gothic ben geweest) Ik denk er elke week wel aan, niet dat ik dood wil, maar ik vind het afscheid nemen van iemand gewoon heel erg mooi. Ik houd al sinds ik 16 ben in I-tunes en op mijn Ipod een begrafenislijst bij van mijn mooiste nummers die ik ken. Het meest geweldige zal ik vinden dat vrienden van mij die muzikant zijn een nummer zouden spelen op mijn begrafenis als ze nog leven. Ik ben dól op festivals en ik zal het geweldig vinden als dit thema een beetje terug komt. Veel muziek, mooie verhalen van mijn vrienden die beschrijven hoe onze vriendschap was, heel veel kleurige bloemen en wat jij zegt dat iedereen een bloem mee krijgt en een kaartje dat gezaaid kan worden. Ik zal heel graag willen dat er een boom op mijn grafplaats staat. Ik wil wel heel graag een graf, want ik kom graag op kerkhoven omdat ik het zo mooi vind daar. Dan wil ik wel echt zo’n Keltisch kruis op mijn graf. Ook zal ik het fijn vinden als mijn nabestaanden met elkaar gaan eten na de begrafenis én dat er in plaats van een een koffie tafel vegan tapas worden geserveerd of een heerlijke vegan taart met heerlijke chai latte thee.
Ik moet daarnaast zeggen dat ik al vanaf mijn 18e heb aangegeven dat ik donor wil zijn. Ze mogen alles van mij hebben. Ik weet daarom nog niet of ik daarna het beste gecremeerd of begraven kan worden, maar ik wil wel heel graag een mooi graf tussen hele mooie oude bomen!
Beste Malu,
Mijn naam is Karlijn Koopmans en momenteel ben ik bezig met het afstudeersemester (vierde jaar) aan de School voor Journalistiek in Utrecht. Er is een duurzaamheidsslag bezig in de uitvaartbranche en ik wil voor mijn eindproductie aan de slag gaan met twee à drie portretten van mensen die nadenken over de duurzame/milieuvriendelijke mogelijkheden die er zijn na de dood. Denk hierbij aan het worden begraven in een schimmelkist, het worden begraven in een lijkwade of in de toekomst is resomatie misschien wel een extra mogelijkheid in Nederland als (meest) duurzame optie.
Ik zag uw reactie onder deze blog waarin u aangeeft vanaf uw 16e al bezig te zijn met uitvaartmogelijkheden, zoals het plaatsen van een boom op uw graf én het donorschap. Ik snap dat dit berichtje wellicht een beetje uit de lucht komt vallen en dat het nadenken over een eigen uitvaart wellicht best een ‘apart’ onderwerp is om überhaupt over na te denken. Het lijkt mij echter juist wel een ontzettend interessant onderwerp en ik vind het een toffe beweging dat steeds meer mensen bewust bezig zijn met duurzaamheid, óók na de dood. De taboe rondom ‘de dood’ lijkt steeds verder te verdwijnen, omdat men zich graag bewust is van duurzaamheid/milieuvriendelijkheid. Het lijkt mij heel interessant als ik u hierover een keer een (kort) mag interviewen om erachter te komen of u in het dagelijks leven ook bezig bent met duurzaamheid of juist helemaal niet én wat uw beweegredenen zijn voor een milieuvriendelijke keuze. Ik hoop dat u hiervoor openstaat. Het interview hoeft uiteraard niet lang te duren. Ik hoor graag van u.
Groetjes,
Karlijn Koopmans
Ik heb het wel vaker over de dood, niet per se alles geregeld maar wel ideeën over mijn crematie. Mijn moeder is rouwtherapeut dus bij mij thuis best een normaal onderwerp.
Verder heb ik geen groene idealen m.b.t. mijn crematie of andere wensen.
Ter aanvulling: dit is wel van een specifieke uitvaartondernemer in Rotterdam, maar legt heel overzichtelijk uit hoe je echt qua alle facetten van een uitvaart betere milieubewuste keuzes kunt maken: https://vanderspekuitvaart.nl/informatie/greenleave/
Er staat ook veel info op http://groeneuitvaart.nl/
Zelf heb ik al jaren een lijstje met muziek en nog een paar wensen en af en toe werk ik dat bij. Het is inderdaad een gebeurtenis voor nabestaanden, maar aan de andere kant is het toch fijn als bepaalde wensen al vastliggen. Er is al zoveel waar je over moet nadenken op zo’n moment en je hebt maar een paar dagen de tijd.
Ik heb me nooit in zo’n situatie bevonden en hopelijk zal die met me nooit gebeuren. Maar als het ooit zal gebeuren kies ik liever een bamboe mand in plaats van voor een houten kist omdat het duurzamer is. En persoonlijk ben ik overtuigd dat als er zo’n situatie ontstaat, is het beter om een professionele service in te schakelen zodat deze praktische momenten je rouwproces niet zullen storen.
[…] juni schreef ik een blogpost over sterven en je idealen. Misschien herinner je het je nog. Ik vond het enorm leerzaam en interessant om eens in de wereld […]
Onze oudste zoon overleed in september 2016 thuis, waar hij het liefst was.
Ons huis staat nu te koop en misschien is dit gegeven voor sommige mensen een akelig idee.
Maar lieve mensen, u weet toch dat we allemaal een keer gaan – niemand weet wanneer of waar en dat is maar goed ook.
Wat hadden we dan moeten doen?
Iedereen gunt zijn/haar dierbare toch dat hij/zij mag leven èn sterven waar hij/zij dit het liefst doet?!
de laatste link naar spotify werkt niet?
In ons overvolle land ligt crematie voor de hand. Ik kan me slecht verenigen met een idee van een graf dat na twintig jaar geruimd wordt. Ik ben blij dat natuurbegrafenissen tegenwoordig ook mogelijk zijn in Nederland. Opgaan in de natuur past bij mij en mijn opvattingen nog het beste.
Laatst was ik op een uitvaart van mijn tante waar na de dienst werd aangekondigd dat de familie afzag van het defilé voor condoleance. Het klinkt wat cru, maar ik was me daar toch een partijtje opgelucht. Ik haat die gewoonte. Nu eindigde de – overigens prachtige dienst – met een gezellige visite. En dat deed me denken: zo moet het bij mij ook en dan inderdaad een versnapering van eigen keuze.
Mooi dat je dit onderwerp bespreekt. Ik denk inderdaad ook dat het belangrijk of mooi kan zijn om je idealen tot uitdrukking te laten komen tijdens een uitvaart of crematie. Daarmee wordt het ook nog eens heel persoonlijk.