Wanneer je een cadeau van iemand krijgt, krijg je eigenlijk een symbool van jullie relatie cadeau. Iedere keer dat je het voorwerp oppakt of gebruikt denk je aan degene van wie je het hebt gekregen. Dat verklaart waarom het zo lastig kan zijn om spullen weg te doen: het voelt alsof je stukjes van relaties wegdoet.
In deze tijd van het jaar geven veel mensen elkaar extra veel cadeaus. Ik heb zelf gemerkt dat cadeaus krijgen een ingewikkeld iets kan zijn. Het zit namelijk zo: ik houd niet per se van spullen, maar mensen houden wel van spullen cadeau doen. Sterker nog, ze houden er vaak zoveel van dat ze het echt heel moeilijk te begrijpen vinden als jij aangeeft geen cadeaus te willen krijgen. Het gevolg? Ik krijg dingen die ik niet nodig heb, of die niet passen bij mijn duurzame principes. En natuurlijk, er zijn wel spullen waar ik wel van houd, maar dat zijn over het algemeen zorgvuldig gekozen dingen. Misschien ben jij, net als ik, ook steeds kritischer geworden op je eigen consumptiegedrag en ben je duurzamere keuzes gaan maken. Maar… is je omgeving daar ook in mee? Als dat niet het geval is, is het een goed idee om het hele ‘cadeautjesding’ van de komende tijd eens goed onder de loep te nemen.
Principekwestie
Laten we eerst eens in kaart brengen waar de lastigheid random de cadeaus zit. Voor mij is dat het idee dat er jaarlijks zó ontiegelijk veel producten worden gemaakt die, soms zelfs zonder gebruikt te worden, in de kringloop (of erger nog: in de afvalbak) belanden. Natuurlijk kun je denken: ‘nou, dan breng je die spullen toch lekker naar de kringloop, zij blij, heb je ook iets goeds gedaan.’ Dat is deels waar, maar deels ook onzinnig. Er zijn namelijk allerlei kostbare grondstoffen gebruikt om de producten te vervaardigen, daarna te transporteren, te verkopen in een winkel, het in te pakken en dan – misschien wel met een auto – naar een kringloopwinkel te brengen. Op die manier houden we de kringloop wel in stand, ja. Is het efficient en milieubewust? Dat niet, nee.
Aangeven aan je omgeving dat je graag bewuste keuzes wilt maken omtrent het geven en ontvangen van cadeaus is dus een principekwestie die met jouw idealen te maken heeft. Dat is een serieuze zaak voor je en daar mag je ruimte voor vragen. Sterker nog, je moet dat doen. Mensen kunnen immers niet ruiken waar jouw idealen liggen; die moet je zelf kenbaar maken en daarin zul je zelf intiatief moeten nemen. Idealiter onderbouw je je verhaal dan ook eventjes met wat voorbeelden. Je hoeft van mij echt niet met cijfers en grafieken aan te komen (‘kijk, ik heb hier het jaarverslag van de afvalverwerkingscentrale van 2018, op bladzijde 19 worden enkele zorgwekkende cijfers gepresenteerd’) maar iets meer uitleg dan ‘ik hou gewoon niet van spullen’ is misschien wel handig. Je moet mensen ook de kans geven om je idealen te begrijpen, alvorens daarin met je mee te kunnen gaan.
Ik vergelijk het met het aankondigen van vegetarische of vegan dieetwensen. In sommige families ligt dat gevoelig en dikwijls heeft dat er mee te maken dat mensen zich aangesproken voelen op hun eigen consumptiegedrag. Het is daarom van belang om de boodschap bij jezelf te houden: het is joúw ideaal, het is niks persoonlijks tegenover de ander – houd het bij jezelf. Ik schreef vijf jaar geleden een blogpost over hoe je je omgeving duidelijk maakt dat je vega(n) wilt eten. Misschien een handige blogpost voor deze tijd van het jaar, met al die diners en borrels en brunches die eraan komen.
Mochten mensen hier dan toch lullig op reageren, bijvoorbeeld door juíst allerlei prullaria voor je te kopen waar je niet om hebt gevraagd (serieus, dit vertelde een lezer me,) dan mag je daar écht iets van zeggen. Dat is namelijk gewoon een vorm van pestgedrag: jouw idealen worden niet serieus genomen en daarmee genegeerd. Je mag gerust aangeven dat je dat pijnlijk vindt. Misschien kun je een medestander vinden met wie je samen stevig kunt optreden. Je hoeft absoluut niet over je heen te laten lopen.
Praktische tips
Nu we het hebben gehad over het feit dat het dus niet gaat om het wantrouwen van de smaak van je familieleden of vrienden (of misschien is dat stiekem wel je reden en gebruik je deze blogpost daarvoor, mag ook ;)) kunnen we overgaan naar de praktische tips. Hoe maak je je omgeving duidelijk welke cadeaus je wel of liever niet wilt ontvangen? Ik vroeg het aan jullie op Instagram en daar kwam een lijstje met handige tips uit:
Kies voor de positieve benadering: wat wil je wél hebben? Maak altijd een wensenlijstje. Ik weet niet precies waarom, maar ik vind een verlanglijstje maken altijd een beetje ongezellig. Ik heb dan het idee dat de spontaniteit een beetje verloren gaat. En toch moet je het denk ik maar gaan doen. Immers, het is nou eenmaal de meest directe manier van aangeven wat je wél wilt hebben. Je wensenlijstje kun je helemaal naar jouw hand zetten. Misschien zet je er alleen eetbare producten op die opgaan, of je maakt een lijstje van super praktische dingen die je nodig hebt voor in je huis. Mensen vinden dat misschien niet per se de allerspannendste cadeautjes om te geven en uit zichzelf zullen ze dat misschien niet gauw doen. Zodra het op een wensenlijstje staat is het opeens legitiem om een theezeefje voor iemand te kopen. Het is grappig hoe dat werkt.
Dit verlanglijstje heb ik ingediend voor Pakjesavond:
– Geurkaars van Brandt (eco-merk, green tea/magnolia)
– Fairtrade en organic thee
– Warme sokken (liever geen wol)
– Een pannenkoeklant (dit mag een stekje zijn!)
– Een bathbom van Lush (bijna alle bathbombs zijn vegan)
Maak je wensenlijstje vervolgens zo concreet mogelijk. Werk met voorbeelden, stuur plaatjes rond, gebruik linkjes naar webshops, enzovoorts. Bedenk: voor jou is het heel logisch om voor bepaalde producten te kiezen, maar voor een ander is het misschien nog nieuw. Help elkaar dus een beetje opweg. Dit doe je niet omdat je picky wilt zijn of om ondankbaar over te komen, maar omdat je belang hecht aan kwaliteit en het gebruik van duurzame materialen. Soms zijn duurzame artikelen net iets duurder. Leg dan uit dat je ook heel blij zou zijn met een bijdrage of misschien krijg je dan liever dit jaar een cadeautje minder dan normaal (het antwoord is : JA) Liever één goed ding dat je echt nodig hebt en heel graag wilt hebben, dan meerdere cadeautjes die je niet nodig had.
Gooi in de (familie/vrienden-)groep of jullie elkaar misschien ervaringen cadeau kunnen doen. Wellicht heeft niemand anders in de groep eraan gedacht om het dit jaar eens over een andere boeg te gooien en is iedereen stiekem wel blij met een andere insteek. Leg uit dat een ervaring van alles kan zijn: van een etentje tot een voetbalwedstrijd en van een yogales tot een theatervoorstelling. Je geeft iemand hiermee iets heel persoonlijks en kostbaars cadeau, namelijk: kwaliteitstijd. Misschien zijn het ervaringen om samen te beleven (zoals een etentje,) of misschien zijn het dingen die iemand alleen kan/wil gaan doen (zoals een yogales.) Je kunt dit allemaal precies op elkaars wensen afstemmen en ik denk dat het nog wel eens heel verrassend zou kunnen zijn om te zien wat iedereen voor elkaar bedenkt. Presenteer het als een super toffe nieuwe traditie en je hebt zo een heleboel mensen mee.
In dezelfde categorie zou je in de groep kunnen voorstellen om met z’n allen geld te doneren aan een goed doel (in het kader van ‘we hebben alles al,’) óf je zou kunnen voorstellen om het bedrag dat je normaal aan cadeaus zou besteden op een hoop te gooien met en daar een groepsuitje van te plannen. Misschien is er dan zelfs wel geld genoeg om een weekendje weg te gaan. Plan dat dan lekker in januari, aangezien dat zo’n ellenlange saaie maand is waarin iedereen wel iets leuks kan gebruiken.
Als de mensen in jouw omgeving not too keen on immateriële cadeaus zijn, dan zou je nog kunnen voorstellen om dit jaar te gaan voor tweedehands cadeaus. Ik weet dat er veel mensen zijn die dit heel lastig vinden, omdat ze bijvoorbeeld niet zo goed de weg weten in een kringloopwinkel of op Marktplaats. Maar dat geeft niet, want het mag dan ook gewoon uit hun eigen huis komen. Misschien vinden mensen het stiekem best wel leuk om te kijken wat ze in huis hebben waar ze wel vanaf zouden willen. Dingen ruilen is ook leuk! Misschien moet je voorstellen om een Kerstpakketruilavond te organiseren, of een kledingruil? Zo hoeft er niemand iets te kopen en de mensen die toch graag iets willen hebben gaan blij met iets naar huis – en anderen niet. Als jij dan niks wilt hebben, dan valt dat tenminste niet zo op ;)
Eigenlijk is het best vreemd hè, dat de mensen die juist niks willen hebben zich moeten verantwoorden? Maar daar komt het vaak wel op neer. Om het wat minder ongemakkelijk te maken denk ik dat het het beste is om er gewoon een open gesprek over te hebben. Maak goed duidelijk waarom je tot deze keuzes bent gekomen, betrek je idealen erbij en laat weten dat het niks persoonlijks is. Het is geen afwijzing van de relatie die je met de ander hebt – je wilt hem gewoon graag op een andere manier vormgeven. Neem zelf initiatief en kom met concrete oplossingen en ideeën.
Welke van deze tips ga jij de komende feestmaand (of daarna) toepassen? Heb je misschien nog meer tips? Deel ze gerust hieronder bij de comments. Dankjewel!
Ik ga denk ik maar gewoon accepteren waar mijn schoonmoeder mee komt aanzetten. Ook al is het rommel en gaat het inderdaad linea recta naar de kringloopwinkel. Ze is in de zeventig en ze bedoelt het zo goed, ze wordt echt blij van dingetjes uitzoeken en mensen verrassen. Ik heb in het verleden geprobeerd haar bij te sturen, maar dat beklijft niet. Sommige dingen zijn belangrijker dan mijn idealen, denk ik dan maar.
Hihi, ik dacht ook meteen “ja maar mijn schoonmoeder”. Mijn man en ik wonen in het buitenland en ze komen met de kerst langs, ik heb een soort van als ‘Emily Gilmore’ een doos met spullen die ik neer moet zetten voor als mijn schoonmoeder komt… Als ik die Xenos-achtige rommel niet neerzet is ze wel echt beledigd. En het idee om met kerst te gaan roadtrippen en picknicken (wij wonen in Nieuw Zeeland, dus het is zomer) en het feit dat eigenlijk het liefst vooral vega en plantaardig eet zijn al lastig genoeg….
Mijn eigen familie en vrienden vraag ik heel specifiek om cadeaus, maar vaker om activiteiten en anders eten. Dat gaat gelukkig goed!
Een heel fijne blogpost dit . Persoonlijk ben ik nieuw in het “ontspullen”, maar hier kan ik zeker wat mee . Er is niets mis met aangeven “wat je wilt hebben”. Ik vind dat juist fijn , als iemand een (verjaardags-)verlanglijstje heeft . Geen onnodige , maar hiermee vooral geen ongewilde spullen (en dus geen scheve gezichten of “ja.. leuk.. dankjewel..”).
Voor mij dit jaar zeker het proberen waard ! Zowel uit liefde naar mij zelf toe maar ook bied het denk ik ruimte en duidelijkheid voor een ander . Yay !
Ps: mijn Pilea plant Gonny krijgt weer nieuwe stekjes 🌿, mocht je geïnteresseerd zijn !
Zelf hou ik het hele jaar door een lijstje in mn telefoon bij met spullen die ik zelf graag wil kopen maar niet meteen al nodig heb en dat zet ik dan uiteindelijk op mijn Sinterklaaslijstje (althans, de dingen die in het budget van Sinterklaas passen). Liefst praktische dingen (afgelopen jaar bijv. een dweil en dweilstok want die had ik nog niet) en ik geef ook altijd aan dat ik liever één cadeau heb van goede kwaliteit dan bijvoorbeeld een dweilstok van de action en nog tien prulletjes. Op deze manier krijg ik al jaren leuke cadeaus die ik echt nodig heb en gebruik – zeggen dat ik niets wil, helpt inderdaad niet en levert ongewenste spullen op.
En zo verzamel ik op datzelfde lijstje het hele jaar door ook cadeau-ideetjes voor mijn familie (“ik zou nog wel eens dit of dat willen hebben”) op dat lijstje zodat ik ook zeker weet dat ik cadeaus geef waar iemand blij mee is en dus niet iets wat door naar de kringloop kan.
Ik doe het precies zo!
Fijne blog, ik vind dit namelijk echt wel lastig hoor! Zeggen dat ik vega was leverde al reacties op in m’n familie, laat staan cadeau mindering. Ik geef vaak wel een lijstje door zodat ik inderdaad niet krijg wat ik niet wil, maar ook dat blijkt lastig. Ik vond het cadeau ‘niks’ van greenpeace een aantal jaar geleden echt geweldig. Die zet ik denk ik maar weer op mijn verlanglijstje dit jaar :)
Grappig: ik schreef een aantal jaren geleden een heel gelijkaardige blogpost, https://dezelfvoorzieningsbijbel.blogspot.com/2012/12/kerst-in-een-meer-zelfvoorzienende.html
Sinds ik het met de familie heb durven bespreken, geven we bij de ene clan geen cadeautjes meer aan de volwassenen (oef) en in de andere enkel als je dat wil. Ook is er steeds meer ruimte en begrip voor vegan menu’s: wel zo fijn!
Inderdaad vreemd dat de mensen die liever geen cadeau willen, zich net moeten verantwoorden! Maar ik begrijp ook dat mensen die hier nog nooit over hebben nagedacht daar plots van schrikken, alsof je met hun cadeaus, hen zelf ook meteen afwijst.
Uiteindelijk heeft het wat tijd nodig. In de familie van mijn partner werden vroeger cadeaus gegeven aan iedereen, sinds een paar jaar trekt iedereen gewoon één naampje en kiezen we iets van een verlanglijstje, en vanaf dit jaar geven we misschien geen cadeaus meer aan de volwassenen. Maakt helemaal geen verschil in gezelligheid :)
Ik hou het hele jaar door een lijstje bij met dingen die ik graag wil hebben, en tegen het einde van het jaar is er het nodige opgekomen of weer weggestreept, waardoor de dingen die ik echt graag wil overblijven.
Verder zijn mooie/goede/recente boeken misschien ook nog wel een mooie tip, omdat die heel makkelijk (vele malen) door te geven zijn aan mensen die minder te besteden hebben.
Wij doen gelukkig geen cadeaus met sinterkerst, en ik ben zo blij dat we in mijn familie al jarenlang met verlanglijstjes voor verjaardagen werken! Geen prullaria meer! (Helaas is de schoonfamilie nog niet helemaal up to speed)
Het idee van ervaringen als cadeau is ook gewoon leuker. Samen gaan eten, of naar de film. Mijn man en ik gaan al een paar jaar samen op vakantie om onze verjaardagen te vieren :) Dat is wel wat veel voor kerst, maar wie weet ^^
Tip :
Vraag een cadeau via oxfamnovib. Het cadeau ( kookstel, paar kipjes enz. ) gaat dan naar iemand die het nodig heeft in een ontwikkelingsland.
Mensen hebben dan wel het idee dat ze iets voor je kopen.
Heel fijn dat dit thema steeds bespreekbaarder wordt. Met mijn man doen we inderdaad al jaren het geef elkaar een ervaring – idee: we geven elkaar een weekendje weg en zo hebben we 2 keer per jaar een fijn weekend voor elkaar. Ook met mijn moeder gaan we veel liever naar het museum dan dat we spulletjes kopen. Ik ben ook een groot voorstander van het doorgeven van spullen of cadeaus die je niet gebruikt. Voor het sinterklaas dobbelen met mijn vriendinnen heb ik al 3 doorgeefcadeautjes ingepakt :) Het voelt maar klein, maar hoe minder onnodige spullen je hebt hoe lichter je je voelt!
Fijne blog! Ik vind het ook altijd lastig om duidelijk te maken inderdaad. Zo wilde mijn schoonzusje mij bedanken, maar ze wist niet hoe. Had ze allemaal opties; simpelweg geld, een eetbon of een bon van bijvoorbeeld Douglas. Ik was net aan het proberen af te vallen, dus ik zat totaal niet te wachten op een eetbon!
Wat een goed initiatief! Mijn nichtje en ik hebben vorig jaar gepusht voor een tweedehands-cadeautjes-sessie (spullen uit eigen huis doorgeven) en er was in eerste instantie wat gemor (van de oude garde), maar dit jaar was het voor iedereen duidelijk dat het voor herhaling vatbaar was. Kan het echt aanraden!
Ik heb gewoon aan iedereen duidelijk gemaakt dat ik niet meedoe met cadeau’s. Klinkt ongezellig maar je hoofdbreken over wat je andere moet geven/van hen gaat krijgen en dan gespeeld blij zijn vind ik veel ongezelliger.
Ik sta er in de familie bekend om dat ik heel slecht met cadeau’s kan omgaan. (als kind kon ik heel slecht blij spelen met cadeau’s). Op een gegeven moment ben ik maar vaker gaan vragen om eten, want dat was altijd praktisch en was ik ook echt blij mee. Nu komt bij de familie ook de weerzin tegen alle nutteloze cadeautjes, ben benieuwd wat we doen met kerst!
Wat een prachtig woord een wensenlijstje. Ik maak ook altijd een lijstje voor verjaardagen en sinterklaas, als het even kan met een exact linkje van wat ik wil hebben. Als het te vaag is krijg je meestal niet wat je wilt. Wat een fijn artikel, heel herkenbaar en fijn om te lezen dat ik niet alleen ben.
O hemel. Net terug van Sinterklaas bij de schoonfamilie. Wat een drama. Er zijn 5 kids onder de 10 maar er moest en zou een dobbelspel voor volwassenen worden gespeeld. Met 5 euro cadeautjes. Al erg genoeg maar uiteindelijk bleken de schoonouders een hele zak vol prullen te hebben – echt, van bordjeshouders (voor sierborden), tot vliegenmeppers, pakken hagelslag, cheapo kersttroep, schuimballen, reli-dingen etc etc etc etc. Echt wel 50 dingen of zo en alle 50 wil ik niet in huis. Verschrikkelijk. Voor de kids hadden ze voor mijn nichtje wel cadeautjes gekocht, voor het neefje een beetje, en voor onze kids het huis nagelopen op ‘wat er nog lag’ (gekregen boekjes bij het tankstation, een knutselpakket wat al sinds de jeugd van mijn man in de kast ligt). Ik zit nu zwaar overprikkeld thuis, met een hoop zeer ongewenste zooi. Die niet alleen ik niet graag heb, maar het milieu belast, ruimte vreet, waarschijnlijk deels door kinderhanden is gefrabiceerd ….Probeer het al jaren bespreekbaar te maken maar het uitgangspunt is helaas niet wat iedereen zou willen maar wat schoonmoeder wil. En die doet dus gewoon wat ze wil, ongeacht wat wij er van vinden.
Allemaal erg! t meest erge vind ik persoonlijk hieraan dat er onderscheid gemaakt wordt door de schoonfamilie. volgende keer zonder de schoonfamilie vieren zou ik zeggen! Hoop dat je partner je hierin steunt
Bij ons zijn lijstjes heel gewoon en dat vind ik fijn! Niet ongezellig ook, want ik ga altijd voor een mix van praktisch en bruikbare extraatjes die ik niet zo snel zelf zou kopen. Ik ben specifiek waar dat moet (fair trade kaarsen van dit of dat merk) en juist open waar dat kan (tweedehands LP’s). Dan kunnen mensen als nog allerlei kanten op. Wat mij ook helpt is om te melden wat ik liever niet wil. Twee jaar geleden heb ik ‘liever geen sokken’ op mijn lijstje gezet omdat ik er in om kwam. Nu heb ik juist sokken van een eerlijk merk gevraagd.
Als ik iets eco’s wil hebben, zet ik uitgebreid de webwinkel, winkelketen, prijs, serie-nr etc. erbij. Dan is het echt duidelijk, weten ze waar ze het (snel) kunnen kopen en is de verleiding minder groot om de niet-eco versie te kopen.
Ik vraag ook vaak dingen die op gaan, kan ik volgend jaar hetzelfde vragen (ja echt). Ik heb een paar heel lekkere luxe theetjes en badspulletjes waar ik echt blij mee ben maar die voor de dagelijkse boodschappen te duur zijn. Zij hebben een verantwoord en makkelijk cadeau en ik heb cadeaus waar ik echt blij mee ben.
Beste Merel, Ik zat hier ook mee in mijn maag en heb nog een oplossing gevonden. Ik heb twee mooie stickers gemaakt die je op een uitnodiging kunt plakken waarop staat, we love recycled gifts. Dan weten de genodigden dat ze welkom zijn met een tweedehands cadeau. Ik heb ze op een blog gezet zodat iedereen ze kan gebruiken.
[…] ondernemer. Of bak kerstkoekjes. Upcycle iets uit je eigen huis waar je vanaf wilt. Of: lees mijn blogpost over géén cadeaus […]
Heel leuke blog om te lezen. Ik zocht zelf wat inspiratie. Mijn vrienden en partner gaan helemaal mee in het verhaal van ‘consuminderen’, maar we hebben nu een dochter van 3 maand. Ik en mijn dochter verjaren vlak bij elkaar. Voor mezelf vraag ik gewoon geld, een bon of eten of een beleving, maar voor mijn dochter ligt dat toch moeilijker. Iedereen koopt graag speelgoed voor haar. De helft van haar kraamcadeaus is al naar de kringwinkel gegaan. Ik wil niet dat onze woonkamer een speelkamer vol spullen wordt die we niet gebruiken of die we niet mooi of tof vinden. Een aantal basisstuks zoals: houten blokken, een stoffen popje, een rammelaar houden we bij. Ik vind het moeilijk om tegen de familie te zeggen: we willen geen cadeaus voor haar, terwijl ze net zo graag iets geven….
Herkenbaar! Kleine kinderen komen vaak om in plastic meuk. Ik houd een online verlanglijstje bij voor mijn zoon van 4, onderverdeeld in de categorieën: dit wil ik graag hebben, dit vinden papa en mama leuk voor mij, nuttige cadeautjes/ boeken. Zo kan iemand zelf kiezen of ze een plastic transformer willen kopen die snel stuk gaat maar waar hij een heel blij koppie van zal krijgen, of een paar toffe regenlaarzen waar hij lang plezier van heeft, of een prentenboek (altijd goed).. ik heb ook nog een (ongevraagde haha) tip voor een mooi prentenboek: Allemaal gezinnen (waarin wordt afgerekend met het idee dat een gezin alleen kan bestaan uit vader, moeder, 2.4 kind en labrador).
Handig artikel! Ik ben iemand die nooit antwoord weet te geven op de vraag: wat wil je voor cadeau? Vaak weet ik wel wat ik niet wil, maar vind ik dit lullig om te zeggen. Ik vind het bijvoorbeeld altijd wel leuk om een persoonlijk cadeau te krijgen, zoals een mok met een leuke afbeelding of tekst.
Met vriendelijke groet,
Felix